REGULACJA TEMPERATURY CIAŁA
Wytwarzanie ciepła jest w pewnym stopniu ubocznym objawem przemian metabolicznych ustroju. Utrzymanie prawidłowej temperatury ciała zależy od dwóch czynników: wytwarzania ciepła i jego strat. Straty ciepła wynikają z różnicy temperatury ciała i temperatury otoczenia oraz następują na zasadzie przewodnictwa, promieniowania, przenoszenia (konwekcji) i parowania. Wiadomo, że mechanizmy termoregulacji nie są jednakowo sprawne w różnych grupach wieku.
Noworodki charakteryzują się dużymi wahaniami w zakresie temperatury ciała. Wydaje się, że jednym z istotnych czynników jest względnie duża powierzchnia ciała w odniesieniu do jego masy. Na każdy 1 kg masy ciała noworodka przypada 700 cm3 powierzchni, podczas gdy u dorosłego tylko 200 cm2. Stosunek powierzchni do objętości, podobnie jak straty ciepła przez promieniowanie, są u noworodków 2,7 razy większe niż u dorosłych. U wcześniaków stosunek ten jest jeszcze większy. W zimnym otoczeniu noworodek reaguje wzmożonym wytwarzaniem ciepła oraz zmniejszeniem przepływu przez naczynia obwodowe. Obserwuje się to w praktyce klinicznej w postaci wybitnego ochłodzenia kończyn, obwodowej sinicy oraz słabiej wyczuwalnego tętna na obwodzie.
Obniżenie temperatury ciała do zbyt niskich wartości, któro możemy zaobserwować w czasie operacji u noworodków i małych niemowląt, nazywa się „niezamierzoną hipotermią”. Stwarza ona potencjalnie duże niebezpieczeństwo. Obserwuje się wyraźną zależność między nadmiernym, dłużej utrzymującym się obniżeniem temperatury ciała u noworodków a występowaniem twardzin w okresie pooperacyjnym. Stan ten charakteryzuje się zmianami właściwości fizykochemicznych tłuszczów w tkance podskórnej. Najprawdopodobniej dochodzi tu do polimeryzacji nienasyconych kwasów tłuszczowych, których skład jakościowy u noworodków jest inny niż w późniejszych okresach życia. Zmiany rozpoczynające się początkowo na kończynach, gdzie dodatkowym czynnikiem sprzyjającym są zaburzenia krążenia obwodowego, rozprzestrzeniają się na tkanki miękkie tułowia, a postępująca niewydolność oddechowa doprowadza zwykle do zgonu. Niezależnie od postępowania zapobiegawczego w czasie operacji, nie dopuszczającego do nadmiernego obniżenia się temperatury ciała, w okresie przedoperacyjnym należy dążyć do możliwie maksymalnego podwyższenia temperatury ciała noworodka do wartości prawidłowych. Zasadą jest nierozpoczynanie operacji u noworodka, jeśli nie uzyskano temperatury ciała powyżej 35°C. Czynniki dodatkowe, jak niższa temperatura, mała wilgotność oraz ruch powietrza na sali operacyjnej, mogą sprzyjać dalszemu obniżaniu się temperatury ciała.
